دوره 1، شماره 2، 1403، صفحات 57 - 78

نویسندگان : ناهید اکبرزاده لله لو* ¹

چکیده :
گنبد نمکی نمکدان قشم یک پدیده نایاب در جزیره قشم در جنوب ایران است که به‌طور خاص به بررسی پایش برونزدهای گنبد نمکی با توانمندی سنجش از دور از تصاویر ماهواره‌ای ورلدویو-3 و سنتینل-2 و مدل CNN پرداخته شده است. ماهواره ورلدویو ۳ (WV-3) در حال حاضر بالاترین وضوح مکانی، طیفی و پرتوی را در میان ماهواره‌های موجود دارد و می‌تواند داده‌های باکیفیتی در ناحیه مادون قرمز کوتاه‌موج (SWIR) تولید کند. مدل‌های تحلیل مؤلفه اصلی (PCA) با استفاده از زیرسیستم‌های مرئی و مادون قرمز نزدیک (VNIR) و مادون قرمز کوتاه‌موج (SWIR) داده‌های WV-3 اعمال شدند. علاوه بر این، روش زاویه طیفی و ابزار شاخص طیفی نرم‌افزار ENVI 5.6 برای استخراج اطلاعات دگرسانی مرتبط به کار گرفته شد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهند که این برونزدها نمایی از دریاچه‌ها و برکه‌های نمکی جهت استحصال و صادرات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشند. تصاویر ورلدویو با رزولوشن مکانی بسیار بالا و ترکیب باندی تحلیل مؤلفه‌های اصلی PCA که تحلیل و پایش را بر روی تصاویر ماهواره‌ای دقیق‌تر نموده است با باند مرئی IR، مادون قرمز نزدیک VNIR، و امواج کوتاه مادون قرمز SWIR تبدیل صورت گرفت. در این پژوهش، پردازش تصویر ماهواره‌ای ورلدویو-3 (Worldview-3) با پیش‌پردازش کالیبراسیون رادیومتریک، تصحیح اتمسفری مدل FLAASH، نمونه‌برداری مجدد و استک کردن باند SWIR با باند VNIR (از 7.5 متر به 2 متر) (سنتینل-2 با نمونه‌برداری مجدد به 2 متر تبدیل گردید) انجام شد. نقشه برونزدهای گنبد نمکی تهیه گردید و برای حذف نویز از فیلتر میانه Median استفاده شد. ارزیابی کمّی دقت طبقه‌بندی تصویر پردازش شده مدل‌ با استفاده از مدل CNN انجام گرفت و ضریب کاپای 0.89 محاسبه گردید که نشان‌دهنده دقت بسیار بالای طبقه‌بندی است. همچنین، استفاده از تصاویر سنتینل-2 در شناسایی دقیق مکان‌های اولیه گنبدهای نمکی نقش بسزایی داشت. توانمندی سنجش از دور با تصاویر ماهواره‌ای ورلدویو-3 و روش‌های پیشرفته پردازشی باعث ارتقاء قابل توجه طبقه‌بندی و مدیریت این برونزدهای نمکی شده است. افزون بر این، نتایج این پژوهش می‌تواند زمینه‌ساز تحقیقات بیشتر در زمینه استفاده پایدار از منابع معدنی و بهبود روش‌های سنجش از دور در نواحی دیگر با شرایط مشابه باشد. این تحقیق، تلفیق موفقیت‌آمیز فناوری‌های پیشرفته را با روش‌های کلاسیک برای دستیابی به دستاوردهای علمی و کاربردی جدید به‌طرز چشمگیری به نمایش گذاشته است.

کلمات کلیدی :
WorldView-3، تجزیه مؤلفه اصلی (PCA)، باز نمونه برداری ، SWIR باند، فیلتر میانی، مدل CNN